Interview met Illya Soffer, voormalig directeur van Ieder(in)

‘De instrumenten waarmee je de politieke agenda kunt be.nvloeden, werken niet goed meer. De vraag is hoe dat komt en wat er nodig zou zijn om dat te veranderen. Ik vind dat een enorme puzzel. Als ik nu het uithoudingsvermogen zou hebben om te promoveren, dan zou ik dat onderwerp pakken. De titel heb ik al bedacht: Niemands-land. Het maatschappelijk middenveld is opgeknipt, versnipperd en vermarkt geraakt, onder meer door de decentralisaties. Tal van voorzieningen zoals volkshuisvesting, sociale zekerheid en volksgezondheid zijn al lang niet meer georganiseerd vanuit “vadertje staat” zoals voorheen, maar worden overgelaten aan deelpartijen. Hetzelfde geldt ook voor het VN-Verdrag Handicap. Wie is er verantwoordelijk voor het realiseren van de ambities van dat verdrag? In mijn overtuiging, en volgens het Verdrag is dat de overheid; als hoeder voor de democratie, de rechtstaat en het algemeen belang. Maar in de praktijk zie je dat die verantwoordelijkheid van allerlei mensen en partijen is, van iedereen dus, en tegelijkertijd van niemand. Om een voorbeeld te geven: tijdens corona hebben we ons suf gelobbyd om er voor te zorgen dat schoolgaande kinderen van ouders met een verhoogd gezondheidsrisico bij het oplopen van corona, nog iets langer thuisonderwijs konden blijven volgen. Kinderen van ouders met taaislijmziekte, die ongelooflijk bang waren om hun ouders te besmetten, kregen de onderwijsinspectie en Veilig Thuis op hun dak. Er kwamen 26 organisaties aan te pas om een handreiking op te stellen voor het omgaan met dit soort verzuim, maar die was niet bindend. Scholen, leerplichtambtenaren en gemeenten konden die moeizaam totstandgekomen afspraken ook naast zich neerleggen. Je ziet alternatieven ontstaan; burgerinitiatieven, marktpartijen die het zonder de overheid willen doen, maar de vraag is of dat een goed idee is. Degenen met de luidste stem en de beste capaciteiten gaan dan dingen voor elkaar krijgen. Het wordt niet inclusief. Er zijn hoe dan ook heel veel mensen die voelen dat het huidige systeem niet meer werkt. Misschien ligt daar de kans voor iets nieuws. En wie weet dat verhalen daarin een rol kunnen spelen. In de afgelopen jaren heb ik steeds opnieuw bewezen gezien wat de kracht daarvan is. Niets zo ontregelend, inspirerend, overtuigend, ontroerend of onthutsend als de ervaringen van de mensen “om wie het gaat”. Die laten zien hoe beleid in het dagelijks leven uitpakt. Verhalen verzamelen loont: als illustratie, als levende voorbeelden, maar ook om te analyseren, te duiden, de rode draden te signaleren, de scope te leren kennen van wat er rondom een onderwerp of bij een bepaalde groep speelt. Wie de kracht van verhalen kent en benut, weet zelf uiteindelijk ook echt hoe het zit, hoe het werkt, of het klopt, . f het werkt. Dan kun je jouw eigen verhaal ook veel beter laten aansluiten bij de wensen en belevingen van anderen. Zo ontstaat idealiter gemeenschappelijke taal en gemeenschappelijke grond. Mooi beleid en goede uitvoering kunnen niet zonder diep luisteren naar al die verhalen van mensen die het kunnen weten.’