Pandemische paraatheid begint niet bij het RIVM, maar bij ons allemaal
– Over burgerwetenschap, crisisvertrouwen en de kracht van een fijnmazige samenleving
Stel je voor: een samenleving waarin burgers niet alleen informatie ontvangen tijdens een crisis, maar vanaf het begin meedoen in het maken ervan. Waar je niet hoeft te wachten tot een persconferentie om je stem te laten horen, maar waar je wordt gezien als bron van kennis – met je ervaringen, je waarnemingen, je vragen.
Die samenleving komt dichterbij als we durven investeren in burgerwetenschap.
Afgelopen jaar werkten onze collega’s en partners – waaronder WUR en Mijn Data Onze Gezondheid – aan een verkenning in opdracht van ZonMw. De vraag: wat is de waarde van burgerwetenschap voor pandemische paraatheid, en hoe zorgen we dat het werkt? De uitkomst is helder:
Ja, er is grote potentie.
De onderzoekende vermogens van burgers vormen een waardevolle aanvulling op wetenschappelijke infrastructuren. Mensen in buurten, werkvloeren en zorgpraktijken beschikken over ‘warme data’ – kennis die niet in modellen past, maar wél richting kan geven aan beslissingen.
Maar nee, dat komt niet vanzelf.
Die potentie wordt pas realiteit als er vóór een crisis wordt geïnvesteerd in infrastructuur. Niet alleen technisch, maar ook sociaal: relaties, ruimte, vertrouwen. Burgerwetenschap vraagt niet om een app of een enquête alleen, maar om een netwerk waarin burgers, wetenschappers, overheden en gemeenschappen elkaar echt ontmoeten.
Bij StoryConnect raakt dit de kern van onze manier van werken. Wij geloven dat betekenisvolle kennis altijd ingebed is in relaties. Dat je in tijden van crisis niet sterker wordt door te centraliseren, maar door te verbinden. Niet door te controleren, maar door te vertrouwen.
Pandemische paraatheid betekent dan: investeren in veerkracht vóór de klap komt. En veerkracht zit niet in draaiboeken alleen, maar in het maatschappelijk middenveld – in burgers die zich medeverantwoordelijk voelen én de ruimte krijgen om bij te dragen. Daarvoor moet je geen burger-wetenschapper gebruiken, maar er een worden.
Dat vraagt iets van beleidsmakers, politici en instituties: het lef om los te laten, en het vertrouwen om samen te bouwen aan een andere manier van weten. Een civiele infrastructuur waar wetenschap, ervaring en betekenis samenkomen.
Of er iets gebeurt met dit rapport?
Wat ons betreft is dit het moment om het niet los te laten. Want burgerwetenschap is niet alleen slim in crisistijd – het is een vorm van democratie.
Pandemische paraatheid begint niet bij het RIVM, maar bij ons allemaal
– Over burgerwetenschap, crisisvertrouwen en de kracht van een fijnmazige samenleving
Stel je voor: een samenleving waarin burgers niet alleen informatie ontvangen tijdens een crisis, maar vanaf het begin meedoen in het maken ervan. Waar je niet hoeft te wachten tot een persconferentie om je stem te laten horen, maar waar je wordt gezien als bron van kennis – met je ervaringen, je waarnemingen, je vragen.
Die samenleving komt dichterbij als we durven investeren in burgerwetenschap.
Afgelopen jaar werkten onze collega’s en partners – waaronder WUR en Mijn Data Onze Gezondheid – aan een verkenning in opdracht van ZonMw. De vraag: wat is de waarde van burgerwetenschap voor pandemische paraatheid, en hoe zorgen we dat het werkt? De uitkomst is helder:
Ja, er is grote potentie.
De onderzoekende vermogens van burgers vormen een waardevolle aanvulling op wetenschappelijke infrastructuren. Mensen in buurten, werkvloeren en zorgpraktijken beschikken over ‘warme data’ – kennis die niet in modellen past, maar wél richting kan geven aan beslissingen.
Maar nee, dat komt niet vanzelf.
Die potentie wordt pas realiteit als er vóór een crisis wordt geïnvesteerd in infrastructuur. Niet alleen technisch, maar ook sociaal: relaties, ruimte, vertrouwen. Burgerwetenschap vraagt niet om een app of een enquête alleen, maar om een netwerk waarin burgers, wetenschappers, overheden en gemeenschappen elkaar echt ontmoeten.
Bij StoryConnect raakt dit de kern van onze manier van werken. Wij geloven dat betekenisvolle kennis altijd ingebed is in relaties. Dat je in tijden van crisis niet sterker wordt door te centraliseren, maar door te verbinden. Niet door te controleren, maar door te vertrouwen.
Pandemische paraatheid betekent dan: investeren in veerkracht vóór de klap komt. En veerkracht zit niet in draaiboeken alleen, maar in het maatschappelijk middenveld – in burgers die zich medeverantwoordelijk voelen én de ruimte krijgen om bij te dragen. Daarvoor moet je geen burger-wetenschapper gebruiken, maar er een worden.
Dat vraagt iets van beleidsmakers, politici en instituties: het lef om los te laten, en het vertrouwen om samen te bouwen aan een andere manier van weten. Een civiele infrastructuur waar wetenschap, ervaring en betekenis samenkomen.
Of er iets gebeurt met dit rapport?
Wat ons betreft is dit het moment om het niet los te laten. Want burgerwetenschap is niet alleen slim in crisistijd – het is een vorm van democratie.
Download het rapport